Nội dung vụ việc được tóm tắt như sau: Ngày 17/7/2020, Nguyễn Văn A, 27 tuổi trộm cắp tài sản dưới 2.000.000 đồng và bị Công an Thành phố H, tỉnh T xử phạt  hành chính 1.500.000 đồng.  A chưa thi hành nhưng không bỏ trốn và các cơ quan có thẩm quyền cũng không tổ chức thi hành quyết định xử phạt hành chính đối với A. Ngày 20/6/2021, Nguyễn Văn A trộm cắp tài sản trị giá 1.300.000 đồng, cơ quan CSĐT Công an Thành phố H, tỉnh T khởi tố, điều tra đối với A về tội “Trộm cắp tài sản” theo điểm a Khoản 1 Điều 173 BLHS và áp dụng biện pháp ngăn chặn “Cấm đi khỏi nơi cư trú”. Ngày 25/7/2021, A  có hành vi trộm cắp tài sản trị giá 1.200.000 đồng tại địa bàn huyện P, tỉnh Q và bị các cơ quan tiến hành tố tụng huyện P, tỉnh Q khởi tố, điều tra đối với A về tội “Trộm cắp tài sản” theo điểm a Khoản 1 Điều 173 BLHS.

          Bài viết nêu quan điểm: Các cơ quan tiến hành tố tụng tại Thành phố H, tỉnh T truy cứu trách nhiệm hình sự đối với A về tội “Trộm cắp tài sản”, là có căn cứ và phù hợp quy định tại điểm a Khoản 1 Điều 173 BLHS. Muốn trao đổi về việc, các cơ quan tiến hành tố tụng tại huyện P, tỉnh Q khởi tố, điều tra đối với Nguyễn Văn A về hành vi trộm cắp tài sản vào ngày 25/7/2021 có phù hợp pháp luật không. Tác giải đưa ra 3 quan điểm với các hướng giải quyết khác nhau.  

Quan điểm cá nhân: Ngày 17/7/2020, Nguyễn Văn A trộm cắp tài sản dưới 2.000.000 đồng bị xử phạt hành chính bằng hình thức phạt tiền, Ngày 20/6/2021, A trộm cắp tài sản 1.300.000 đồng (Điều 6 Luật xử lý vi phạm hành chính quy định Thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính là 01 năm và không thuộc các trường hợp được liệt kê tại Điểm a khoản 1 Điều này). Vì vậy, Quyết định xử phạt hành chính A ngày 17/7/2020 vẫn còn hiệu lực thi hành, A phải chịu trách nhiệm hình sự về tội Trộm cắp tài sản quy định tại Điểm a Khoản 1 Điều 173 BLHS. Việc Công an Thành phố H, tỉnh T khởi tố, điều tra là đúng quy định của pháp luật.

Đối với hành vi ngày 25/7/2021, A lấy trộm tài sản trị giá 1.200.000 đồng tại huyện P, tỉnh Q, thì thời hiệu thi hành quyết định xử phạt hành chính (1 năm) đã hết theo quy định tại Khoản 1 Điều 7 Luật xử lý vi phạm hành chính được coi là chưa bị xử lý vi phạm hành chính:

“1. Cá nhân, tổ chức bị xử phạt vi phạm hành chính, ... 01 năm, ... từ ngày hết thời hiệu thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính mà không tái phạm thì được coi là chưa bị xử phạt vi phạm hành chính.”

 Nên, không thỏa mãn cấu thành quy định tại Điểm a Khoản 1 Điều 173 BLHS “a). Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi chiếm đoạt tài sản mà còn vi phạm”. Các cơ quan tiến hành tố tụng huyện P, tỉnh Q khởi tố, điều tra Nguyễn Văn A là không đúng quy định.

Tóm lại: Tôi đồng ý quan điểm thứ nhất về việc khởi tố hành vi của A ngày 20/6/2021 và không đủ căn cứ khởi tố hành vi ngày 25/7/2021 vì các lí do đã nêu trên. Tuy nhiên, quan điểm thứ nhất của tác giả mặc dù phù hợp với kết quả quan điểm cá nhân tôi về xử lý vụ án nhưng việc lập luận “tiền sự của Nguyễn Văn A vào ngày 17/7/2020 đã được các cơ quan tiến hành tố tụng thành phố H, tỉnh T xem xét là dấu hiệu cấu thành tội phạm của lần trộm cắp ngày 20/6/2021 rồi, nên không được tính để xác định làm yếu tố cấu thành tội phạm (vào ngày 25/7/2021) thêm một lần nữa” là không đúng vì:

Thứ nhất: Không có quy định nào về việc Quyết định xử phạt vi phạm hành chính chỉ được áp dụng xác định cấu thành tội phạm 1 lần (trường hợp A bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi trộm cắp tài sản thì trong thời gian 1 năm nếu A thực hiện bao nhiêu lần hành vi trộm cắp khác vẫn sử dụng QĐ đó làm căn cứ khởi tố đối với A, trừ trường hợp A thực hiện hành vi liên tục theo quy định tại Thông tư liên tịch số 02/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BTP ngày 25/12/2001)

Thứ hai: Ngày 25/7/2021 là thời gian mà tiền sự ngày 17/7/2020 đã được coi là chưa bị xử lý (quá 8 ngày), và “Nguyễn Văn A chưa thi hành quyết định xử phạt hành chính nhưng không bỏ trốn và các cơ quan có thẩm quyền cũng không tổ chức thi hành quyết định”. Vì vậy, không đặt ra trường hợp áp dụng nguyên tắc có lợi cho bị can, bị cáo để không truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi trộm cắp tài sản xảy ra vào ngày 25/7/2021 tại địa bàn huyện P, tỉnh Q.

Hành vi trộm cắp ngày 25/7/2021 chỉ bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định Luật xử lý vi phạm hành chính và được dùng để đánh giá về nhân thân trong quá trình giải quyết vụ án tại thành phố H, tỉnh T.

Mong các đồng nghiệp tiếp tục trao đổi!

          Tác giả: Nguyễn Thị Kim Lành – KSV Viện kiểm sát nhân dân tỉnh